Maxay ka dhigan tahay booqashada Madaxweyne Xasan Sheekh uu ku marayo dalalka Bariga Afrika

Madaxweynaha Soomaaliya, Xasan Sheekh Maxamuud, ayaa socdaal istiraatiiji ah ku maraya dalalka Uganda, Jabuuti, iyo Kenya, kuwaas oo ciidamo ka joogaan Soomaaliya, isla markaana qeyb weyn ka ah howlgalka kala guurka ah ee ATMIS (African Union Transition Mission in Somalia).

Socdaalkan ayaa imaanaya xilli Soomaaliya wajaheyso marxalad cusub oo muhiim ah, iyadoo lagu wado in ciidamada ATMIS ay si rasmi ah uga baxaan dalka bisha December 2024.

Booqashadan ayaa sidoo kale salka ku haysa qorshaha dhismaha howlgal cusub oo amni oo bedeli doona ATMIS, taas oo ah mowduuc muhiim ah oo Madaxweyne Xasan Sheekh uu kala hadlayo hoggaamiyeyaasha dalalkan.

Socdaalka madaxweynaha wuxuu xooga saaraya dib-u-eegista howlgalka ATMIS iyo qorshaha loo dejinayo sidii Soomaaliya ula wareegi lahayd amnigeeda, halka sidoo kale laga wada-hadlayo dhismaha ciidamo cusub oo ka shaqeeya amniga gobolka marka ATMIS la soo gabagabeeyo.

1. Howlgalka ATMIS iyo Kala-guurka Amniga
   Howlgalka ATMIS oo bilowday 2022 ayaa qorshuhu yahay in lasoo gabagabeeyo dhammaadka 2024, iyadoo mas’uuliyadda amniga si buuxda loogu wareejinayo ciidamada Soomaaliya.

Booqashadan ayaa looga hadlayaa sida loo xaqiijin karo in kala-guurkaasi uu guuleysto, iyadoo weli la tacaalayo khatarta kooxda Al-Shabaab. Madaxweyne Xasan Sheekh Maxamuud wuxuu dalalkan ka codsanayaa inay gacan ka geystaan sidii Soomaaliya u heli lahayd taageero dheeri ah oo dhinaca tababarka iyo qalabka ah, si ciidanka qaranku ula wareego mas’uuliyadda amniga.

2. Howlgalka Cusub ee ATMIS Bedeli Doona
   Waxaa socda wada-hadallo ku saabsan in marka ATMIS laga baxo, la sameeyo howlgal cusub oo si ka duwan uga shaqeeya sidii amniga Soomaaliya loo sugi lahaa. Howlgalka cusub ayaa diiradda saari doona taageerada farsamada, tababarada, iyo talo-bixinta ciidanka Soomaaliya, halkii laga wadi lahaa hawlgallada tooska ah ee dagaalka. Qorshahan cusub ayaa ah mid Madaxweyne Xasan Sheekh kala hadlayo hoggaamiyeyaasha Uganda, Jabuuti, iyo Kenya, si loo xaqiijiyo in dalalkan ay qayb ka noqdaan sidii Soomaaliya loo siin lahaa taageero joogto ah oo amni iyo siyaasadeed.

Uganda: Tababarada iyo Taageerada Joogtada ah

Intii uu joogay Uganda, Madaxweyne Xasan Sheekh wuxuu la kulmay Madaxweyne Yoweri Museveni, waxaana diiradda la saaray sidii tababar dheeri ah loogu fidin lahaa ciidanka Soomaaliya iyo sidii loo xoojin lahaa wada-shaqeynta ka dhaxeysa labada dal. Uganda ayaa ka mid ah dalalka ugu badan ee tababarka iyo sahayda siiya ciidamada Soomaaliya, taas oo qayb ka ah qorshaha ATMIS iyo howlgalka mustaqbalka.

Kenya: Amniga Xuduudaha iyo La-dagaallanka Al-Shabaab

Safarka Kenya wuxuu xoogga saarayay amniga xuduudaha iyo iskaashiga dhinaca sirdoonka ee la-dagaallanka Al-Shabaab, oo weli khatar ku haya labada dal.

Madaxweyne Xasan Sheekh iyo dhiggiisa Kenya, William Ruto, ayaa sidoo kale ka wada hadli doono doorka Kenya ee howlgalka cusub ee lagu bedeli doono ATMIS.

Jabuuti: Iskaashiga Amniga iyo Xiriirka Siyaasadeed

Jabuuti oo ciidamo ka joogaan Soomaaliya ayaa door muhiim ah ka ciyaarta howlgalka ATMIS iyo la-dagaallanka argagixisada. Madaxweyne Xasan Sheekh ayaa Jabuuti kula kulmay Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle, iyagoo isla gartay muhiimadda dhismaha nidaam cusub oo taageera Soomaaliya marka ATMIS la soo afjaro. Waxaa sidoo kale la adkeeyey xiriirka siyaasadeed iyo midka amni ee labada dal, iyadoo la xoojinayo wada-shaqeynta ciidanka iyo ilaalinta xasilloonida gobolka.

ATMIS oo Dhamaanaysa iyo Mustaqbalka Amniga Soomaaliya

Kala-guurka ATMIS iyo howlgalka cusub ee la qorsheynayo ayaa muujinaya in Soomaaliya la gudboon tahay inay mas’uuliyad buuxda ka qaadato amnigeeda. Si kastaba ha ahaatee, Soomaaliya waxay weli la daala-dhacaysaa khataraha Al-Shabaab, taas oo macnaheedu yahay in taageerada dalalka gobolka iyo kuwa caalamka ay lagama maarmaan tahay si loo xaqiijiyo guusha kala-guurkan.

Dhismaha howlgal cusub oo ATMIS bedeli doona ayaa noqon doona mid aan ku koobnaan oo kaliya hawlgallo ciidan, balse xoogga saari doona tababaridda iyo tayeynta ciidamada Soomaaliya, iyo taageero farsamo oo lagu dhisayo hay’adaha amniga dalka.

Muxuu yahay Howlgalka cusub ee ATMIS bedeli doona?

Howlgalka cusub ee bedeli doona ATMIS (AU Transition Mission in Somalia) waa AUSSOM (African Union Support and Stabilisation Mission in Somalia). Howlgalkan cusub ayaa la qorsheynayaa inuu si rasmi ah u bilaabo 1-da Janaayo 2025, iyada oo diiradda la saarayo bixinta taageero amni iyo xasilooni oo u qalma xaaladda cusub ee Soomaaliya. AUSSOM wuxuu noqon doonaa mid yareynaya joogitaanka ciidamada shisheeye si tartiib ah, isagoo siiyey doorka ugu weyn hay’adaha ammaanka ee Soomaaliya.

Sida laga soo xigtay warbixinada ka imaanaya Qaramada Midoobey iyo Midowga Afrika, waxa la qorsheynayaa in qorshaha howlgalka cusub uu noqdo mid taageero ka hela beesha caalamka, iyadoo lagaga hortagayo in firaaq amni ka dhalato bixitaanka ATMIS.