Xaaladda Nepal oo Kacsan iyo dad badan oo ku dhintay rabshado ka socda dalkaas

Dalka Nepal ayaa wajahaya xiisad siyaasadeed iyo mid bulsho kadib kacdoon xooggan oo ay hurinayaan dhalinyarada loo yaqaan “Gen Z”, kuwaas oo ka horyimid xayiraad ballaaran oo dowladdu saartay baraha bulshada.

Talaabadaasi, oo lagu mamnuucay Facebook, YouTube, WhatsApp iyo X, ayaa dhalisay mudaharaadyo baahay oo ka dhacay caasimadda Kathmandu iyo gobollo kale, iyadoo bannaanbaxayaashu ku eedeeyeen dowladda inay xadgudub ku samaynayso xorriyadda hadalka iyo xuquuqda muwaadiniinta.

Mudaharaadyada oo labo maalmood socday ayaa isu beddelay rabshado, waxaana boolisku adeegsadeen rasaas nool si ay u kala ceyriyaan dadweynaha, taasoo sababtay dhimashada ugu yaraan 19 qof iyo dhaawaca boqolaal kale.

Xukuumaddu waxay ku dhawaaqday xaalad degdeg ah, iyadoo xabsiyo guri (curfew) aan waqti lahayn lagu soo rogay caasimadda, halka ciidamada milatariga ay la wareegeen ilaalinta xarumaha dowliga ah iyo wadooyinka waaweyn.

Xaaladda ayaa kasii dartay markii boqolaal qof ay weerareen xabsiyo dhowr ah, waxaana baxsaday in ka badan 7,000 oo maxaabiis ah, taasoo keentay in dowladda Nepal ay si degdeg ah ugu yeerto ciidamo dheeraad ah si loo soo celiyo amniga.

Madaarka caalamiga ah ee Tribhuvan ayaa dib loo furay, balse socdaalka gudaha iyo dibadda ayaa weli si taxaddar leh u socda.

Xiisadda ayaa sababtay iscasilaadda Ra’iisul Wasaare K. P. Sharma Oli iyo wasiirro kale oo muhiim ah, waxaana la filayaa in lagu dhiso xukuumad ku-meel-gaar ah oo la tasho ballaaran la samaysa bulshada rayidka.

Dowladda cusub ayaa dib u furtay baraha bulshada, waxayna ballanqaadday in la dhiso guddi baaritaan madaxbannaan oo 15 maalmood gudahood soo saara warbixin ku saabsan dhacdooyinkii rabshadaha lahaa.

Waxaa sidoo kale lagu dhawaaqay magdhow loo fidinayo ehelada dadkii ku dhintay iyo daryeel caafimaad oo bilaash ah dadka dhaawacmay.

Beesha caalamka, oo ay ku jiraan India, Mareykanka iyo Canada, ayaa muwaadiniintooda kula taliyay inay ka fogaadaan goobaha mudaharaadyada, waxayna ku baaqeen in xasillooni lagu soo celiyo dalka. Dalxiisayaasha ayaa lagu booriyay inay ka taxadaraan, iyadoo weli laga cabsi qabo in rabshado kale qarxaan.

Xiisadda Nepal waxay muujisay kororka awoodda bulshada dhallinyarada ee u taagan xuquuqdooda, waxaana la sugayaa sida dowladda cusub ay uga jawaabi doonto dalabaadka isbeddelka, isla markaana loo soo celin doono kalsoonida shacabka.