Cilmi-baaris Lagu Ogaaday in Nibirigu ay Ku Wadahadlaan Xuruur Lamida Codadka Bani’aanka
Saynis yahano baranaya nibiriyada shahwadooda ayaa ogaaday in ay ku wada xiriiraan nooc ka mid ah xuruufta dhawaaqa”, taas oo u sahlaysa in ay dhistaan wax u dhigma erayada iyo oraahyada ay dadku ku wada hadlaan.
Daraasaddan oo la daabacay 7-dii bishan may ayaa ku saabsanayd baaritaan lagu sameeyay shahwada nibiriyada ku nool agagaarka jasiiradda Kariibiyaanka ee Dominica, iyadoo ay daraasaddu sharraxayso sida ay u wada xariiraan ama isku fahmaan.
Cilmi-baaristan oo lagu daabacay joornaalka Nature Communications ayaa waxay muujisay caddaymo la xariira nibiriyada shahwadooda oo weyn uga duwan sidii hore loo maleynayay, sida uu sheegtay Pratyusha Sharma oo ah qoraaga hormuudka u ah daraasadda.
“Waxaan baraneynaa habka ay iskula xariiraan iyo hab-dhaqankooda si aan u fahanno, waxaana laga yaabo xogtaasi ay xariir la leedahay nibiriyada shahwadooda ,” ayay tiri Pratyusha Sharma.
Saynis yahanadu waxay isku dayeen muddo tobanaan sano ah inay fahmaan sida nibiriyada shahwada ay u wada xiriiraan, islamarkaana ay u tarmaan.
Cilmi-baarayaashu oo qayb ka ah kooxda barashada mashiinka mashruuca CETI (Cetacean Translation Initiative), ayaa abuuray istuudiyaha wax lagu duubo oo biyaha hoostooda ah, islamarkaana leh makarafoono qoto dheer oo kala duwan si ay u baaraan wicitaanada iyo wada xariirka ay sameynayaan ilaa 60 nibiriyada, kuwaas oo la calaamadeeyay si loo hubiyo inay quusayaan, hurdayaan ama neefsanayaan.
Ka dib markii ay falanqeeyeen in ka badan 8,700 oo xabbadood oo shahwo ah, gaar ahaan nooca loo yaqaan codas, cilmi-baarayaashu waxay sheeganayaan inay heleen afar qaybood oo aasaasi ah oo ka kooban alifbeetada codka.
Sharma ayaa sheegay in alifbeetada ay isticmaali karaan nibiriyada tiro aan xadidneyn oo isku dhaf ah, si la mid ah sida aadanaha ay isugu geeyaan dhawaaqyada si ay u soo saaraan ereyo iyo weero si ay u soo saaraan oraahyo.
David Gruber oo ah aasaasaha iyo madaxa CETI, ayaa sheegay in malaayiin codadka nibiriga ah loo baahan doono si loo ururiyo xog ku filan si ay isugu dayaan in ay ka shaqeeyaan waxa nibiriyada ay sheegaya ama ku wada xariirayaan.
Cilmi-baaristan cajiibka ah ayaa daboolka ka qaadday xogo badan oo aan horay looga ogayn noolaha badda gaar ahaan nibiriyada.